Theo già làng Y Krú Ayun ở buôn Đrao, xã Cư Né, huyện Krông Búk, trong các nghi lễ vòng đời của người Ê Đê, những lần được cúng đeo vòng đồng là một dấu mốc quan trọng, đánh dấu giai đoạn hay thời khắc ý nghĩa trong cuộc đời. Chính vì lẽ đó, chiếc vòng đồng là vật đính ước, hứa hôn và kết hôn của các đôi nam, nữ người Ê Đê khi đến tuổi lập gia đình.
Trong các lễ cúng của người Ê Đê, khi cúng, thầy cúng sẽ vừa đọc lời khấn, vừa cầm chiếc vòng đồng, sau đó đeo vào cổ tay người được làm lễ. Vòng đồng như một vật chứng để thần linh phù hộ, che chở cho người được làm lễ cúng. Sau mỗi lần cúng, chiếc vòng đồng sẽ được khắc số dấu tương ứng với số ché rượu mà gia chủ đã dùng để làm lễ, thường là ba, năm hoặc bảy dấu khắc.
Đối với các dân tộc Tây Nguyên nói chung và người Ê Đê nói riêng, ché vừa là tài sản quý, vừa là vật linh thiêng, là nơi cư ngụ của các vị thần linh, ché rượu không thể thiếu trong mọi nghi lễ, từ nghi lễ vòng đời đến nghi lễ nông nghiệp. Vì thế, khi đưa ché về nhà, gia chủ phải tổ chức cúng nhập gia, cúng đón rước ché... và trong các lễ cúng ché này không thể thiếu vòng đồng.
Trong lễ cúng, cây nêu chính được cột ngay giữa gian khách nhà dài truyền thống để cố định ché rượu, mâm đồng dùng để đựng các lễ vật, 3 tô đồng đựng cơm, 3 chén sứ đựng hạt trộn huyết heo, 3 chén đồng đựng rượu cần, 3 vòng đồng và 3 chuỗi hạt để đeo cho ché. Sau khi chuẩn bị đầy đủ lễ vật, thầy cúng bắt đầu thực hiện nghi thức cúng, sau đó vợ chồng gia chủ sẽ ăn cơm, thịt trong mâm lễ vật với ngụ ý hưởng lộc từ Tổ tiên, thần linh để cầu mong sức khỏe và may mắn.
Thông qua các nghi lễ, có thể thấy ý nghĩa quan trọng của chiếc vòng đồng trong đời sống của người Ê Đê, vừa là trang sức, vừa là vật chứng mang yếu tố văn hóa, vừa mang yếu tố tâm linh gắn với các nghi lễ vòng đời của con người. Hiện nay, dù cuộc sống và không gian sinh sống của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên đã có nhiều thay đổi, các yếu tố văn hóa hiện đại có mặt hầu hết trong đời sống nhưng chiếc vòng đồng vẫn luôn hiện hữu trong các nghi lễ vòng đời của người Ê Đê như một nét văn hóa truyền thống riêng có, luôn được bảo tồn và phát huy.
NGUYỄN CÔNG LÝ
Bài viết gốc: https://baodaknong.vn/y-nghia-cua-vong-dong-trong-nghi-le-cua-nguoi-e-de-192545.html
