Đây không chỉ là giải thi đấu thể thao mà còn là nét đẹp văn hóa đặc trưng luôn thu hút được sự quan tâm của đông đảo người dân.
Huyện Krông Ana có 35.609ha diện tích tự nhiên và 86.698 nhân khẩu, có 8 đơn vị hành chính gồm 07 xã và 01 thị trấn, có 22 dân tộc anh em là vùng đất giàu bản chất văn hóa truyền thống của nhiều dân tộc, trong những năm qua công tác bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống đã được nhân dân các dân tộc trong huyện đồng tình tham gia. Không chỉ các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, mà cả các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc đang sinh sống trên địa bàn cũng được khuyến khích phát triển trong đó có đua thuyền truyền thống.
Sau ngày đất nước giải phóng, theo tiếng gọi của Đảng và Nhà nước, người dân nhiều tỉnh thành miền xuôi đã lên Tây Nguyên xây dựng kinh tế mới. Bà con ở vùng biển Quảng Nam đã chọn huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk làm nơi xây dựng cuộc sống mới. Huyện Krông Ana có hai con sông chính chảy qua là Krông Ana và Krông Nô, bồi đắp nên vùng châu thổ màu mỡ.
Ở quê hương mới, người dân xứ Quảng vẫn gắn bó với dòng sông, cây lúa như khi còn ở quê cũ. Vì vậy, khi nông nhàn, bà con ở các xã Quảng Điền, Bình Hòa ..thường tổ chức đua thuyền trên cánh đồng nước mênh mông vừa để giao lưu, rèn luyện sức khỏe; vừa cầu thần linh phù hộ cho dân làng bình an, mùa màng tươi tốt, là một nét đẹp văn hóa truyền thống . Nó giúp bà con vượt qua những khó khăn trong cuộc sống, yên tâm sản xuất và làm giàu trên quê hương mới. Gần 30 năm xây dựng cuộc sống trên quê hương mới là từng đó năm bà con tổ chức hội đua thuyền, từ năm 2008 đến nay Giải đua thuyền truyền thống huyện Krông Ana được nâng lên thành Giải đua thuyền truyền thống tỉnh Đắk Lắk.
Để chuẩn bị cho giải, người dân đã náo nức chuẩn bị trước cả tháng trời. Thường vào đầu tháng Chạp (tháng 12 âm lịch), các đội đua bắt đầu chuẩn bị sơn sửa, vẽ trang trí lại thuyền đua và tổ chức tập luyện trên sông. Nếu đóng lại thuyền mới thì phải chuẩn bị từ nhiều tháng trước đó. Thuyền đua được chuẩn bị rất công phu và mang nhiều ý nghĩa tâm linh. Gỗ đóng thuyền thường là gỗ sao xanh hoặc lõi của gỗ mít rừng. Hầu hết các công đoạn trong đóng thuyền như lên rừng lấy gỗ, xẻ ván, đóng, trang trí, hạ thủy đều phải thực hiện lễ cúng. Đặc biệt, khi đóng thuyền đua, người phụ nữ tuyệt đối không được sờ vào ván để đóng thuyền.
Thuyền có chiều dài khoảng từ 13 - 15m, rộng từ 1m - 1,2m, mạn được trang trí hình rồng hoặc cá, có chiếc được vẽ đầu rồng đuôi cá, ý là "cá vượt vũ môn" hóa rồng, thể hiện ý chí vươn lên của ngư dân vùng sông nước. Các hình vẽ nhìn vào trông thật sinh động, đẹp mắt, tràn đầy sinh khí (duy chỉ có con ngươi của mắt là không được vẽ ngay lúc ấy mà cần vẽ ở một thời điểm thích hợp bởi con mắt là nơi biểu thị thần khí).
Hiện nay, để đóng được một chiếc thuyền đua, ngoài công bỏ ra, các đội cũng phải tốn thêm khoảng 50 triệu đồng. Song song với việc đóng thuyền, việc chuẩn bị lực lượng cho thuyền đua cũng được ưu tiên không kém. Các tay chèo được chọn thường là những chàng trai khỏe mạnh, dẻo dai, có kinh nghiệm về sông nước.
Trong thời gian này, đâu đâu người dân trong huyện cũng bàn tán sôi nổi về chuyện thuyền đua. Bà con trong các làng, xã tự nguyện, tùy tâm góp kinh phí để bổ sung thêm quỹ chung. Người ủng hộ tiền, người góp tiền để bồi dưỡng cho các tay chèo. Sau khi đã hội đủ nhân tài, vật lực, công việc chuẩn bị được tiến hành một cách khẩn trương.
Bước vào những cuộc tranh tài, trong tiếng hò reo cổ vũ của người dân địa phương và du khách thập phương, các thuyền đua xé nước lao đi trong tiếng trống liên hồi giục giã. Các tay đua cố đưa thuyền của mình rẽ nước, tiến nhanh về phía trước. Theo quan niệm của người dân, những thuyền nào về trước sẽ dự báo cho một năm mới được mùa, xóm làng bình yên, mưa thuận gió hòa...
Giá trị vật chất từ phần thưởng của giải đua thuyền không lớn, nhưng thật sự là niềm tự hào của những thôn, xóm có thuyền được giải. Hơn nữa, trong niềm hân hoan của những ngày đầu Xuân thì dù thuyền đua có đoạt giải hay không, làng nào cũng tổ chức liên hoan ăn mừng, mừng ngày hội lớn của quê hương và chiếc thuyền bơi của làng được dân làng nâng niu cất giữ cẩn thận.
Trong không khí ấm áp những ngày đầu Xuân, hàng nghìn người từ các nơi trong và ngoài tỉnh đã không quản ngại xa xôi về tham dự, thưởng thức giải đua thuyền một cách hứng thú. Nhiều người cho biết, họ từng nhiều lần đến với giải đua thuyền, nhưng luôn cảm thấy hết sức hào hứng và mong muốn lễ hội này sẽ tiếp tục được duy trì, phát triển để tạo thêm bức tranh sinh động, giàu bản sắc văn hóa ở mảnh đất Krông Ana.
Giải đua thuyền truyền thống tỉnh Đăk Lắk tổ chức tại huyện Krông Ana đã thực sự đi vào tiềm thức và trở thành một nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân. Thông qua giải, góp phần khơi nguồn sáng tạo của cha ông, thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng, cùng nhau rèn luyện sức khỏe, xây dựng đời sống mới.
Hoàng Trung Kiên - Phòng nghiệp vụ TDTT - Sở VHTTDL Đắk Lắk
Source : Hoàng Trung Kiên
